Οι φιλόσοφοι που στοχάστηκαν για τη σημασία της ζωής και για το πεπρωμένο του ανθρώπου δεν παρατήρησαν αρκετά ότι η φύση έκανε τον κόπο να μας πληροφορήσει η ίδια για τα ζητήματα αυτά. Μας ειδοποιεί με ένα συγκεκριμένο σημάδι ότι εκπληρώσαμε τον προορισμό μας. Το σημάδι αυτό είναι η χαρά. Διευκρινίζω: η χαρά, όχι η ευχαρίστηση. Η ευχαρίστηση είναι μόνο ένα τέχνασμα που επινόησε η φύση προκειμένου να πετύχει να διατηρηθεί το έμβιο ον στη ζωή δεν υποδεικνύει την κατεύθυνση προς την οποία εφορμά η ζωή. Απεναντίας η χαρά αναγγέλλει πάντα ότι η ζωή πέτυχε, ότι κέρδισε έδαφος, ότι κατήγαγε μια νίκη: κάθε μεγάλη χαρά έχει έναν θριαμβευτικό τόνο. Οπότε, αν λάβουμε υπόψη μας αυτή την ένδειξη και αν ακολουθήσουμε αυτή τη νέα γραμμή γεγονότων, διαπιστώνουμε ότι, παντού όπου υπάρχει χαρά, υπάρχει δημιουργία: όσο πλουσιότερη είναι η δημιουργία, τόσο βαθύτερη είναι η χαρά. Η μητέρα που κοιτάζει το παιδί της είναι χαρούμενη, επειδή έχει συνείδηση ότι το δημιούργησε, φυσικά και ηθικά. Ο έμπορος που επεκτείνει τις δουλειές του, ο διευθυντής του εργοστασίου που βλέπει να ευδοκιμεί η επιχείρησή του, είναι άραγε χαρούμενος λόγω των χρημάτων που κερδίζει και της φήμης που αποκτά;


Μπεργκσόν Ανρί: